Algoritmes die het parfum becijferen dat bij je past? Het is volgens multisensorieel kunstenaar Frederik Duerinck de manier om parfum te democratiseren. Zijn Algorithmic Perfumery is een denkoefening over de grens tussen kunst en commercie, tussen visie en praktijk.
Een kunstproject in een winkelstraat
In een winkelstraat in het Nederlandse Breda, tussen modeketens en -o ironie- een parfumerie gespecialiseerd in copycats van merkparfums, ligt het hoofdkwartier van Algorithmic Perfumery. Op het eerste zicht een verrassende keuze voor een kunstproject, maar niets is minder waar. Deze interface laat de gebruiker toe om een geur te maken op basis van zijn data. Aan de hand van diens antwoorden op een vragenlijst berekenen algoritmes een formule. Die stuurt de computer door naar een machine die op enkele minuten een flesje parfum produceert. De feedback van de gebruiker helpt de algoritmes verbeteren en maakt hem een actief onderdeel van het creatieproces. Om zoveel mogelijk data te verzamelen trekt Duerinck met Algorithmic Perfumery naar internationale kunstfestivals als Ars Electronica, Basel, Miami, … Maar daar bereikt hij een select publiek, beseft hij. Terwijl hij het net ruimer ziet. En dan is een winkelstraat een mooie aanvulling.
Democratiseren van geur
Frederik Duerinck wil parfumcreatie democratiseren. “Een handvol geurproducenten en marketeers bepalen wat en hoe wij ruiken. Daar zit zoveel geld en marketing achter dat we ons daar nauwelijks tegen kunnen verzetten. Met Algorithmic Perfumery willen we mensen bewust maken dat ze een keuze hebben. En hen doen nadenken over wie ze zijn. We willen hen terug controle geven over hoe ze hun identiteit uitdrukken, door hen te laten beslissen en te creëren.” Dat maakt het ook spannend, beseft Duerinck. “Nu kopen mensen een bekend merk als een soort kwaliteitslabel: als je dat draagt is het altijd goed. Wanneer je zelf beslist kun je daar ook op worden afgerekend.”
Tussen kunst en commercie
Er wordt al jaren gediscussieerd over of parfum al dan niet kunst is, zelfs parfumeurs verschillen daarover van mening. Algorithmic Perfumery zit daar tussenin: “Het is een kunstproject met commerciële uitwerking” vindt Duerinck. “Kunstliefhebbers uit Canada, Brazilië en de Verenigde Staten zien daar geen graten in, maar in Nederland is dat wel een issue.”
Algorithmic Perfumery is geboren uit een prototype dat Duerinck maakte voor Avant Garden, een expo over de toekomst van geuren in opdracht van parfumproducent IFF waarvoor hij samen met kunstcollectief Polymorf 7 werken maakte. “Bij IFF reageerden ze aanvankelijk lacherig op het idee. Het is zo complex dat ze dachten dat het me nooit ging lukken.” Het lukte wél, maar hij besefte dat hij het groter moest zien als hij het echt wilde doen werken. Hij wist dat klassieke kunstsubsidies niet zouden volstaan en zocht en vond een financier in Silicon Valley die 1,9 miljoen investeerde. “Om het project schaalbaar te maken, moeten we totaalcontrole hebben. Dus ontwikkelen we alles zelf, van hardware tot software.” Maar het gaat veel verder: “We herdenken de hele industrie: creatie, distributie, verkoop, marketing, … Het is op alle vlakken compleet anders. Dus daar moet je veel geld voor hebben.”
Foto: Marleen van de Velde
Hoe werkt het?
Je scant een QR-code in die je naar de website brengt. Daar maak je een gebruikersprofiel aan en beantwoord je een uitgebreide vragenlijst die polst naar je geurvoorkeuren, persoonlijkheid, lifestyle, leefomgeving, …. Op basis van de antwoorden berekenen 3 algoritmes elk een formule die naar de machine wordt verstuurd, die voor je ogen een flesje parfum maakt. Het resultaat kun je bijsturen door geurconcentraties of ingrediënten aan te passen. Ik krijg 3 uiteenlopende geuren waar ik me min of meer in herken. Eentje lijkt erg op een parfum dat me werd aangeraden na een perfume profiling door een bekend merk. Dat maakt me duidelijk dat Algorithmic Perfumery niet zomaar wat giswerk is. Behalve technische profielen (IT en elektromechanica) werken immers ook een psychologe, parfumexpert en parfumeurs mee.
Innovatie in de parfumerie
Sinds de introductie van synthetische molecules eind negentiende eeuw heeft de parfumindustrie weinig innovatie gekend. Kunstmatige Intelligentie zou dat grondig kunnen veranderen. De mogelijkheden die technologie schept fascineren Duerinck mateloos. “Mensen denken dat technologie hen verder van hun emoties brengt, maar het is net het tegenovergestelde. Geur is de ultieme mindfulness: het maakt je bewust van je lichaam en je emoties.” Een ander voordeel van werken met geuren: “Het is laagdrempelig. Iedereen begrijpt waar het over gaat en dat maakt mensen gelijkwaardig. Als maker heb ik een verantwoordelijkheid om ook mensen die minder vertrouwd zijn met kunst mee te trekken. En omdat geur zo primair is, is dat heel geschikt.”
Zijn uiteindelijke doel? “Iets maken waar je tranen van in je ogen krijgt. Iets dat je rustiger, stoerder of sexyer doet voelen. Dat je je begrepen en gezien voelt. Dat is heel emotioneel.” De creaties die mensen maken met Algorithmic Perfumery zijn dan ook uiteenlopend: van traditioneel tot avantgardistisch en zelfs bizar. Dat lukt momenteel al met 38 akkoorden (nvdr: combinaties van verschillende ingrediënten), maar Duerinck werkt aan een machine met meer dan 200 akkoorden. “Dan is the sky the limit” zegt hij met glinsterende ogen. “Met software trekken we een grid over de data en gaan we alle verhoudingen en combinaties testen die nog niet gebruikt zijn. Hoewel parfum momenteel nog altijd als een massaproduct gemaakt wordt, geloof ik dat dat enorm zal evolueren. Het kan zeker een pak democratischer worden.”
Info
Ik maakte van mijn bezoek ook een podcast, die je op Anchor kunt beluisteren.
Lees ook
Geur als kunst: 5 namen die je moet kennen
Dit zijn de leukste beauty podcasts
Hoe voelt het wanneer je je reukzin verliest?
