Natuurlijk, clean, duurzaam, … het zijn woorden waar je mee rond de oren geslagen wordt. Ook in de beautybusiness. De consument wordt zich namelijk steeds meer bewust van zijn gezondheid en het milieu. Gelukkig maar. Maar toch zijn er heel wat misvattingen en halve waarheden, waar ik me blauw aan erger. Collega Franciska Bosmans schreef er een goed stuk over in Weekend Knack van deze week. En ik op Café Cosmétique. Om het meteen duidelijk te maken: wij zijn niet tegen natuurlijke beautyproducten, wel tegen de angstmarketing die suggereert dat andere producten slechter of zelfs toxisch zijn. En absoluut voor alles wat meer duurzaam is! 🙂
Wat is clean beauty?
Clean beauty -en bij uitbreiding duurzame beauty- is het buzzword van de afgelopen tijd en het ziet er naar uit dat dat zo zal blijven. Maar wat is dat eigenlijk, clean beauty? Het betekent in de eerste plaats veilig, zonder ’toxische’ stoffen. Dat geldt dus voor elk cosmeticaproduct dat in Europa verkocht wordt, want dat is per definitie veilig en niet toxisch. De EU heeft immers de strengste cosmeticawetgeving ter wereld. Meer dan 1300 stoffen staan op de verboden lijst en er zijn beperkingen in de concentraties van UV-filters, bewaarmiddelen en kleurstoffen. ‘Clean’ betekent ook ‘lean’: niet meer stoffen dan noodzakelijk, om het risico op irritaties of reacties te beperken.
Is clean beauty dan per definitie ‘natuurlijk’? Nee. ‘Veilige’ cosmetica betekent niet noodzakelijk volledig natuurlijk. Er circuleren heel wat lijstjes met ’toxische’, ‘chemische’ of ‘synthetische’ stoffen (bv parabenen, sulfaten, minerale olie, …) Maar vaak is het een kwestie van verhoudingen. Ook water kan toxisch worden wanneer je er te grote dosissen van inneemt. Iets wat door veel zelfverklaarde clean beauty ridders -meestal niet gehinderd door enige basiskennis chemie- gemakshalve vergeten wordt. Het grote probleem van ‘clean beauty’ is dat er geen wettelijk bepaalde definitie bestaat. Dus maakt iedereen er zijn eigen ding van. Met soms zeer creatieve greenwashing en angstmarketing als gevolg.
Is natuurlijk beter of gezonder?
Veel mensen denken het graag, maar dat klopt niet. De mate van natuurlijkheid zegt niets over de efficiëntie van het ingrediënt of product. Net zomin als exclusief gletsjerwater uit Antartica beter zou zijn dan bronwater uit de Ardennen. En het klinkt als een contradictie, maar natuurlijk is ook niet altijd beter voor het milieu. Soms is de impact minder groot wanneer je bijvoorbeeld een natuurlijk molecuul in het labo namaakt, dan dat je een belastende extractie- of verwerkingsmethode gebruikt (bijvoorbeeld distillatie met solventen).
‘Natuurlijk’ is niet altijd ‘gezonder’ of ‘veiliger’. Ook in de natuur heb je schadelijke of irriterende stoffen, zoals sommige essentiële oliën, bijvoorbeeld. De wet verplicht bovendien ook een bepaalde ‘zuiverheid’ van ingrediënten, dus die worden vaak eerst ‘opgekuist’ in een labo voor ze gebruikt mogen worden in cosmetica. (bijvoorbeeld: citrusolie bevat fotosensibiliserende moleculen die irritaties of pigmentvlekken kunnen veroorzaken in de zon). Hoe ‘natuurlijk’ is dat dan nog?
Clean, natuurlijk, maar liefst vooral duurzaam
Waarom zou je enkel voor je huid bewuste keuzes maken en niet voor de planeet? ‘Duurzaam’ consumeren gaat over verschillende aspecten, van ehtisch en milieuvriendelijk geoogste ingrediënten tot wat je doet met de fles wanneer die leeg is en alles daartussen, van productie tot transport. Dit zijn zaken waar je op kunt letten:
‘Cleane’ formules
Cleane formules zijn behalve veilig liefst ook biologisch afbreekbaar en hebben geen negatieve impact op het waterleven (waar ze uiteindelijk terecht komen nadat je ze door het putje van je lavabo spoelt). Het zijn ook korte formules, met niet meer ingrediënten dan nodig. Oliën zijn daar een mooi voorbeeld van, want ze hebben geen extra stoffen nodig voor een aangename textuur en kunnen het ook met heel wat minder bewaarmiddelen stellen. Hoe meer water een product bevat, hoe gevoeliger het is voor bacteriën en hoe meer bewaarmiddelen het nodig heeft. Maar dat kun je ook deels vermijden door luchtdichte verpakkingen te kiezen (bv een pompflacon in plaats van een pot waar je je vingers in steekt).
Duurzame verpakkingen
Let er op dat er niet overdreven veel verpakking is gebruikt. Waarom moet er nog een cellofaan rond een kartonnen doosje met een bijsluiter waarvan de uitleg evengoed op de verpakking kan? Is de verpakking gemaakt van gerecycleerde materialen en zelf recycleerbaar? Let ook op het gewicht: hoe zwaarder/groter de verpakking, hoe meer C02-uitstoot het transport zal veroorzaken. Sta open voor andere vormen. Shampoo hoeft bijvoorbeeld niet in een plastic fles te zitten, maar kan net zo goed een blokje zeep zijn in een papieren wikkel. Een merk dat daar erg bedreven in is, is Lush. Ook bij Garnier hebben ze onlangs solid shampoos gelanceerd die best goed zijn.
Transparantie
Hoe transparant communiceren merken op hun verpakkingen of website? Lijsten ze alle ingrediënten in detail op of zitten er ook ‘mystery’ ingrediënten met zelfverzonnen namen of verzameltermen (zoals bijvoorbeeld een niet nader omschreven ‘parfum’, wat vanalles kan zijn) bij? Hoeveel details geven ze over het productieproces? Kunnen ze de oorsprong van hun ingrediënten nagaan? Vertellen ze iets over de samenstelling van hun verpakkingen? Hoe hun fabriek werkt? Hoe ze de producten vervoeren? Welke inspanningen ze leveren om de milieu impact van een product na gebruik te beperken? Een van de multinationals die dat erg serieus neemt is L’Oréal, met zijn Sharing Beauty With All communicatie.
Duurzame productie
Een milieuvriendelijke productie begint bij de grondstoffen. Hoe duurzaam zijn die geteeld of gemaakt? Gebruiken ze bijvoorbeeld pesticiden bij het kweken van de planten? Zijn het schaarse ingrediënten die opnieuw aangeplant worden? Soms is ‘groene chemie’ uit het labo een pak minder belastend en vriendelijker voor het milieu. En werkt een zero waste fabriek efficiënter dan een kleine ondernemer die de resten van eigengemaakte producten in de pompbak wegspoelt. Wat is de C02 voetafdruk van een bedrijf? Hoeveel energie en water verbruikt het voor zijn productie? Hoeveel afval levert dat op? Dat zijn allemaal zaken die je als leek moeilijk kunt inschatten. Het is gemakkelijker om stil te staan waar de producten vandaan komen. Is dat artisanale biomerk nog even milieuvriendelijk als het wordt ingevlogen van de andere kant van de wereld? De kans is groot dat een merk uit eigen land (huidverzorging, make-up, haarverzorging én parfums) een betere keuze is.
Maatschappelijk engagement
Duurzaam ondernemen gaat niet enkel over producten, het gaat ook over mensen. Hoe wordt er omgegaan met de mensen die jouw beautyproducten maken? Kunnen ze veilig werken, aan een fair loon, waarbij hun mensenrechten niet worden geschaad? Worden ze ondersteund met onderwijs, gezondheidszorg, etc.?
Maar ook dierenrechten vallen hier onder. Veel merken pakken uit met ‘niet getest op dieren’. Maar dat is geen grote verdienste, want dat is intussen al sinds 2013 verboden in de Europese Unie. Elk merk kan bijgevolg claimen dat ze ‘cruelty free’ zijn. Tenzij ze ook in China verkopen, want daar verplicht de overheid wel om cosmetica te testen op dieren. Maar is het slim om een merk daar op af te rekenen? L’Oréal kiest er bijvoorbeeld bewust voor om dat wel te doen en ‘het systeem van binnenin te veranderen’. Door hun lobbywerk heeft de Chinese overheid de testverplichting voor verschillende cosmetica intussen versoepeld of zelfs afgeschaft. Een grote multinational is misschien niet zo sympathiek als een lokaal ecomerkje (dat de middelen niet heeft om in China te verkopen), maar heeft wél de kracht om dingen te veranderen.
